Cây hoa sữa (Alstonia scholaris), hay còn được biết đến với các tên gọi khác như mò cua, mùa cua, mồng cua, là một loại cây thực vật nhiệt đới thường xanh thuộc họ La bố ma (Apocynaceae). Cây này có xuất xứ chủ yếu ở khu vực Đông và Nam Á, bao gồm các quốc gia như Ấn Độ, Nepal, Sri Lanka, Campuchia, Myanma, Thái Lan, Việt Nam, Indonesia, Malaysia, Singapore và Philippines. Nó cũng đã được nhập trồng tại nhiều nơi khác có khí hậu nhiệt đới và cận nhiệt đới.
Hoa sữa được xem là biểu tượng của Hà Nội, thường được liên kết với hình ảnh và không khí đặc trưng của thủ đô Việt Nam. Hình ảnh những hàng cây hoa sữa trắng tinh khôi nở rộ trên các đường phố, khu vườn và hồ điều hòa tạo nên bức tranh đẹp, đặc sắc, và được nhiều người yêu thích. Hoa sữa không chỉ mang ý nghĩa về vẻ đẹp tự nhiên mà còn là biểu tượng của nền văn hóa và lịch sử lâu dài của thành phố.
Đặc điểm của cây hoa sữa:
- Thân và Lá: Cây hoa sữa có thân gỗ nhỡ, thẳng, có thể cao tới 50m. Thân cây thường có lớp vỏ nứt nẻ, màu nâu, với nhựa màu trắng đục, giống như sữa. Lá đơn nguyên mọc chụm đầu cành, có hình trứng ngược và mặt trên màu xanh bóng, mặt dưới màu xám bạc.
- Hoa và Quả: Loài hoa này tỏa hương thơm, màu trắng đến vàng nhạt, nở từ tháng 6 đến tháng 11. Quả của cây dài 25–30 cm, màu nâu, chứa nhiều hạt nhỏ.
Công dụng của hoa sữa:
- Y Học Cổ Truyền: Vỏ cây được sử dụng trong y học cổ truyền với tính chất giải độc, thanh nhiệt, tiêu tích, trừ đờm và thông kinh. Nước sắc từ vỏ cây thường được dùng để điều trị các vấn đề như thiếu máu, bệnh ngoài da, lở ngứa, sốt rét, viêm khớp và nhiều bệnh khác.
- Làm Thuốc Rượu: Vỏ cây có thể được ngâm trong rượu để làm thuốc. Chiết xuất từ vỏ cây ngâm rượu được cho là có thể ăn ngon, kích thích tiêu hóa, và có tác dụng bổ tỳ vị.
Nghiên Cứu và Cảnh Báo:
- Tiềm Năng Điều Trị Tiểu Đường: Một số nghiên cứu đã chỉ ra rằng lá hoa sữa có thể có tiềm năng chống lại tiểu đường thông qua hoạt động chống lại enzyme α-glucosidase.
- Chống Viêm và Giảm Đau: Các nghiên cứu trên chiết xuất của hoa sữa đã chỉ ra tác dụng chống viêm và giảm đau, đặc biệt là ở cấp độ ngoại vi.
- Kiểm Soát Ung Thư: Một số alkaloid từ cây hoa sữa cũng đã được nghiên cứu về tiềm năng chống ung thư.
Độc Tính:
- Cây hoa sữa được biết đến là có độc tính, và việc sử dụng quá liều có thể gây hại cho cơ thể. Cần thận trọng và tư vấn y tế trước khi sử dụng các bộ phận của cây để điều trị bệnh.
- Đối với người dân ở một số địa phương ở Việt Nam, hoa sữa cũng gây tranh cãi do mùi hương nồng và ảnh hưởng đến sức khỏe. Việc trồng cây hoa sữa trên các đường phố đã khiến người dân phản đối.
Kết Luận
Cây hoa sữa không chỉ là một phần của cảnh đẹp thiên nhiên mà còn mang lại nhiều giá trị trong lĩnh vực y học và sử dụng hàng ngày. Tuy nhiên, việc sử dụng nó trong mục đích y học cần được thực hiện dưới sự giám sát của chuyên gia y tế có kinh nghiệm.
